Το Πανελλήνιο Πρόγραμμα για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων (ΝΛ) και της Μικροβιακής Αντοχής (ΜΑ) είναι έργο αποκλειστικά χρηματοδοτούμενο από το Κοινωφελές Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και ενταγμένο στο Πρόγραμμα «Πρωτοβουλία για την Υγεία», που κυρώθηκε με τον Νόμο 4564/2018 (ΦΕΚ Α170), με διαχειριστή το Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων - CLEO (www.cleoresearch.org).
Το πρόγραμμα φέρει την ονομασία «GRIPP-SNF» (Greek Infection Prevention Program – Stavros Niarchos Foundation) και εφαρμόζεται σε δέκα αντιπροσωπευτικά νοσοκομεία της χώρας. Το GRIPP-SNF στοχεύει στη μείωση, στην πρόληψη και στον έλεγχο των συχνότερων και σοβαρότερων λοιμώξεων που σχετίζονται με την παρεχόμενη φροντίδα υγείας, καθώς και στην ορθολογική χρήση των αντιμικροβιακών μέσω τεκμηριωμένων, στοχευμένων, πολυπαραγοντικών και αποδοτικών στρατηγικών. Οι στόχοι αυτοί, που είναι προτεραιότητα και για την Πολιτεία, αποτελούν σημαντική πρόκληση, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση των επιδόσεων όσον αφορά την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής και την πρόληψη και τον έλεγχο των ΝΛ σε επίπεδο Ε.Ε.
Το GRIPP-SNF αποτελεί την πρώτη εθνική σύμπραξη όλων των ενδιαφερόμενων μερών για την καταπολέμηση των ΝΛ και της ΜΑ, συμπεριλαμβανομένων του Οργανισμού Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ), του CLEO, του Υπουργείου Υγείας, του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) και του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ).
Οι βασικοί πυλώνες της στρατηγικής του προγράμματος είναι:
- Η ενίσχυση των Επιτροπών Νοσοκομειακών Λοιμώξεων (ΕΝΛ) των νοσοκομείων που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα με επιπλέον Νoσηλευτές Επιτήρησης Λοιμώξεων (ΝΕΛ).
- Η δημιουργία Eθνικού Eκπαιδευτικού Προγράμματος με τίτλο «Βασικές Αρχές Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων», το οποίο στοχεύει στην εκπαίδευση όλων των ΝΕΛ που εργάζονται σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας. Κατόπιν, θα επεκταθεί και σε νοσηλευτές οι οποίοι εργάζονται σε κρίσιμα τμήματα (ΜΕΘ, Αιματολογικά – Ογκολογικά Τμήματα) ή κατέχουν θέσεις οι οποίες είναι κρίσιμες στον έλεγχο των λοιμώξεων (κλινικοί σύνδεσμοι λοιμώξεων).
- Η δημιουργία ενιαίου εθνικού συστήματος καταγραφής για την επιτήρηση των ΝΛ και της ΜΑ.
- Η επιτήρηση και καταγραφή των συχνότερων κατηγοριών ΝΛ και της ΜΑ.
- Η εφαρμογή πολυπαραγοντικών στρατηγικών ελέγχου λοιμώξεων και εργαλείων ποιότητας για συνεχή βελτίωση (Quality Improvement).
- Η συνεργασία με το Institute for Healthcare Improvement (IHI), που έχει σημαντική πείρα και θετικά αποτελέσματα από συνεργασίες αυτού του εύρους.
Από τα τέλη του 2021, βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη οι δράσεις του GRIPP-SNF για την πρόληψη και τον έλεγχο των ΝΛ και της ΜΑ. Πιο συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκαν οι εναρκτήριες επισκέψεις της επιστημονικής ομάδας του προγράμματος στα δέκα συνεργαζόμενα νοσοκομεία της χώρας. Στο πλαίσιο των συναντήσεων αυτών, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση τόσο στην ανάγκη αναγνώρισης από τις διοικήσεις των νοσοκομείων και από όλους τους επαγγελματίες υγείας του σοβαρού προβλήματος των ΝΛ και της ΜΑ, όσο και στη δέσμευσή τους ότι θα εφαρμόσουν τις παρεμβάσεις που έχουν σχεδιαστεί, προϋποθέσεις απαραίτητες για την επιτυχή υλοποίηση του προγράμματος. Στη συνέχεια, ξεκίνησε η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης ως προς τη συμμόρφωση με τις πέντε στιγμές υγιεινής των χεριών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και το ρυθμό των μικροβιαιμιών που σχετίζονται με την κεντρική γραμμή (CLABSIs), ενώ ολοκληρώνεται ο σχεδιασμός σειράς παρεμβάσεων οι οποίες θα πραγματοποιηθούν εντός των επόμενων τεσσάρων ετών αναφορικά με την πρόληψη και τον έλεγχο των ΝΛ και της ΜΑ. Θα πρέπει να επισημανθεί σε αυτό το σημείο ότι ήδη τα συνεργαζόμενα νοσοκομεία έχουν ενισχυθεί με ΝΕΛ, οι οποίοι σε άριστη συνεργασία με την ΕΝΛ, συμβάλλουν στην ομαλή και αποτελεσματική υλοποίηση των δράσεων του προγράμματος.
Επιπλέον, από τις 13 Δεκεμβρίου 2021 βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη ο β’ κύκλος του εκπαιδευτικού προγράμματος «Βασικές Αρχές Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων», στον οποίο συμμετέχουν 120 ΝΕΛ από όλα τα νοσοκομεία της χώρας. Ο α΄ κύκλος, ο οποίος ολοκληρώθηκε με τη διαδικασία των εξετάσεων στις 16 Νοεμβρίου 2021, ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένος. Στον α΄ κύκλο συμμετείχαν συνολικά 92 ΝΕΛ, εκ των οποίων 72 (78,26%) προχώρησαν μέχρι την αξιολόγηση μετά τη διενέργεια του εκπαιδευτικού προγράμματος (τελική εξέταση). Από τους 72 ΝΕΛ που συμμετείχαν στις τελικές εξετάσεις, οι 61 (84,7%) τις ολοκλήρωσαν με επιτυχία, λαμβάνοντας πιστοποιητικό εξειδικευμένης επιμόρφωσης από το Κέντρο Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) του ΕΚΠΑ. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της εκπαιδευτικής διαδικασίας του εκπαιδευτικού προγράμματος παρατηρήθηκε ότι η ατομική επίδοση των ΝΕΛ που συμμετείχαν τόσο στην προ-αξιολόγηση όσο και στην τελική εξέταση, βελτιώθηκε στο 90,3% (65) των συμμετεχόντων, με βελτίωση άνω του 20% να παρατηρείται στο 66,7% (48) των ΝΕΛ.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα εκπονήθηκε σε συνεργασία CLEO – EΚΠΑ, με φορέα υλοποίησης το Τμήμα Νοσηλευτικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Αποτελείται από 10 διδακτικές ενότητες και 42 επιμέρους υποενότητες, ενώ οι εισηγητές είναι ιατροί και νοσηλευτές με αναγνωρισμένο κλινικό, ερευνητικό και ακαδημαϊκό έργο και τεράστια πείρα στο αντικείμενο της πρόληψης και του ελέγχου των νοσοκομειακών λοιμώξεων. Η συνολική διάρκεια του εκπαιδευτικού προγράμματος είναι 5 έτη (Σεπτέμβριος 2021-Φεβρουάριος 2026) και θα διεξάγεται τρεις φορές ανά έτος μέσω της χρήσης της ειδικής πλατφόρμας εξ αποστάσεως εκπαίδευσης του ΚΕΔΙΒΙΜ του ΕΚΠΑ. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα προβλέπεται να συνεχιστεί και μετά την ολοκλήρωση του GRIPP-SNF.
Επιπροσθέτως, μέσω του GRIPP-SNF για πρώτη φορά στην Ελλάδα αναπτύχθηκε και εγκαταστάθηκε στα δέκα συνεργαζόμενα νοσοκομεία ενιαία ηλεκτρονική πλατφόρμα καταχώρισης των αναγκαίων δεδομένων για την επιτήρηση των ΝΛ και της ΜΑ, η συλλογή των οποίων πραγματοποιείται με τη χρήση ειδικά σχεδιασμένων εργαλείων. Ο καταγραφέας σε κάθε νοσοκομείο είναι σε θέση να περνά τις πληροφορίες που έχει συλλέξει αμέσως στην ηλεκτρονική πλατφόρμα. Τα συμμετέχοντα νοσοκομεία θα ενημερώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα για τα αποτελέσματα των μετρήσεων των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνουν. Η βάση είναι δυναμική και μπορούν να συμπεριληφθούν δείκτες που θα αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Σημειώνεται ότι η ηλεκτρονική πλατφόρμα καταγραφής του προγράμματος θα παραδοθεί στη συνέχεια στον ΕΟΔΥ για καθολική χρήση στα ελληνικά νοσοκομεία.
Τέλος, αναφορικά με τη συνεργασία που έχει το CLEO με το Ινστιτούτο Βελτίωσης Φροντίδας Υγείας (Institute for Healthcare Improvement, IHI) στο πλαίσιο του προγράμματος, αυτή στοχεύει στη χρήση της τεχνογνωσίας του οργανισμού για τη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων του εγχειρήματος. Το IHI δραστηριοποιείται σε όλον τον κόσμο και έχει εκτενή εμπειρία στον επανασχεδιασμό Συστημάτων Υγείας με σκοπό τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας τους, την αποφυγή λαθών, απωλειών, καθυστερήσεων και την ορθολογική διαχείριση των πόρων. Μέρος αυτής της συνεργασίας αποτέλεσε η συμμετοχή 31 στελεχών των εμπλεκόμενων στο GRIPP-SNF φορέων από την Ελλάδα στα «Breakthrough College», όπου αναπτύχθηκαν μοντέλα και εργαλεία συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας, που έφεραν θετικά αποτελέσματα στη μείωση του ποσοστού των νοσοκομειακών λοιμώξεων σε άλλα μεγάλα εθνικά προγράμματα και που αναμένεται ότι θα παραγάγουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα στο GRIPP.