Παρά τη συστηματική προσπάθεια που καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια από την Πολιτεία και την ιατρική κοινότητα, τα επιδημιολογικά δεδομένα σχετικά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραμένουν ανησυχητικά, τονίζει ο Καθηγητής Καρδιολογίας Κωνσταντίνος Τούτουζας, Πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας (ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.), μιλώντας στο Hellenic Medical Review.
Και προσθέτει ότι καθοριστικός παράγοντας είναι ο σύγχρονος τρόπος ζωής, ο οποίος αυξάνει καθοριστικά την επίπτωση των νοσημάτων αυτών.
Παρατηρούμε ότι οι κατευθυντήριες οδηγίες για τον καρδιαγγειακό κίνδυνο άλλαξαν το 2021 μετά από πέντε χρόνια, όμως σήμερα βρισκόμαστε και πάλι στο κατώφλι μιας νέας αλλαγής, με περισσότερη εξατομίκευση, αύξηση του εύρους ηλικίας υγιών και ασθενών, πολυπλοκότητα αλγορίθμων και ενδεχομένως και εισαγωγή γενετικών πληροφοριών, εάν φυσικά υπάρχουν επαρκή δεδομένα. Μπορείτε να μας πείτε ποιοι λόγοι οδηγούν διεθνώς σε μια πιθανή επανεξέταση των οδηγιών αυτών;
Η Ιατρική και η Καρδιολογία κατ’ επέκταση είναι μια δυναμικά εξελισσόμενη επιστήμη βασιζόμενη στην εργαστηριακή και κλινική έρευνα. Ως εκ τούτου, χιλιάδες νέες μελέτες δημοσιεύονται ετησίως μεταβάλλοντας την οπτική μας για τα καρδιαγγειακά νοσήματα, βελτιώνοντας τη γνώση της υποκείμενης παθοφυσιολογίας και παρέχοντας μας νέες διαγνωστικές και φαρμακευτικές μεθόδους προς όφελος των ασθενών. Είναι αναμενόμενο, λοιπόν, η νέα γνώση να αλλάζει τις Ευρωπαϊκές και Διεθνείς οδηγίες σχετικά με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και να είστε βέβαιοι πως αυτό θα συνεχιστεί και στο μέλλον, αφού οι οδηγίες είναι συνυφασμένες με την εξέλιξη της Καρδιολογίας και την απόκτηση νέας γνώσης.
Στο 37o Συνέδριο Κλινικής Καρδιολογίας, που διοργάνωσε πρόσφατα το Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας (ΕΛ.Ι.ΚΑΡ.) με τη συνεργασία της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ακούστηκε ότι οι τιμές χοληστερόλης και σακχάρου θα αλλάξουν τα επόμενα χρόνια στην πρωτογενή πρόληψη. Τι σημαίνει αυτή η νέα μεταβολή αναφορικά με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο; Σε ποιες τιμές εκτιμάτε ότι θα κυμανθούν τα νέα φυσιολογικά όρια;
Η πρωτογενής πρόληψη αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην προσπάθεια μείωσης της επίπτωσης της καρδιαγγειακής νόσου. Στα πλαίσια αυτά, πραγματοποιείται διεθνώς προσπάθεια καθορισμού εκείνων των ορίων για τη χοληστερόλη και το σάκχαρο, ώστε να υπάρχει το μέγιστο όφελος για την καρδιαγγειακή υγεία του ασθενούς χωρίς να συνοδεύεται από διαταραχή της φυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού. Μειώνοντας τα όρια, θα είναι περισσότεροι εκείνοι, οι οποίοι θα θεωρηθούν ότι πάσχουν από δυσλιπιδαιμία ή σακχαρώδη διαβήτη και πιθανά να ξεκινήσουν νωρίτερα την αντίστοιχη φαρμακευτική θεραπεία. Μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να προβληματίζει όσους μέχρι χθες ήταν εντός φυσιολογικών ορίων, αλλά η αναθεώρηση των παθολογικών ορίων βασίζεται πάντα σε μελέτες με μεγάλο αριθμό ασθενών και έχει αποδειχθεί το όφελος αυτής της μεταβολής για την καρδιαγγειακή υγεία σε βάθος χρόνου.
Οι νέες επιστημονικές οδηγίες αφορούν την πρόληψη των καρδιαγγειακών από την ηλικία των 3-6 ετών! Μπορείτε να μας πείτε πώς τεκμηριώνεται η πρόληψη σε τόσο μικρές ηλικίες και με ποιους τρόπους θεωρείτε ότι μπορεί να γίνει αυτή;
Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερες μελέτες έχουν αναδείξει ότι η αθηρωματική νόσος αναπτύσσεται από την παιδική ηλικία. Πράγματι, η καθιστική ζωή, η παιδική παχυσαρκία, η κακή διατροφή, η έλλειψη άσκησης και η συστηματική έκθεση σε ρύπους στα μεγάλα αστικά κέντρα οδηγεί στην πρώιμη ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών, που επιδρά στην εκδήλωση στεφανιαίας και περιφερικής αρτηριακής νόσου σε πολύ μικρότερες ηλικίες συγκριτικά με το παρελθόν. Ως εκ τούτου, κρίνεται αναγκαία η πρωτογενής πρόληψη από πολύ μικρή ηλικία, σίγουρα σε επίπεδο τροποποίησης των παραγόντων κινδύνου και υιοθέτησης ενός υγιεινοδιαιτητικού τρόπου ζωής και δευτερευόντως στην έναρξη της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.
Συγκεντρωτικά, πού βρισκόμαστε σε σχέση με την πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων το 2022;
Το προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν… Μια ρήση των Αρχαίων Ελλήνων που βρίσκει μεγάλη εφαρμογή και στις ημέρες μας και ιδιαίτερα στην Καρδιολογία. Πράγματι, η πρόληψη είναι καθοριστικής σημασίας αλλά δυστυχώς και στην Ελλάδα υποεκτιμάται η αξία και η συμβολή της. Συνήθως, μόνο όταν κάποιος υποστεί κάποιο καρδιαγγειακό επεισόδιο θα επισκεφθεί τον καρδιολόγο και σπάνια νωρίτερα στα πλαίσια του προληπτικού ελέγχου. Παράλληλα, ακόμα και οι ασθενείς με γνωστή καρδιαγγειακή νόσο συχνά δεν συμμορφώνονται στις θεραπευτικές οδηγίες και συστάσεις των Καρδιολόγων, δεν λαμβάνουν ορθά την φαρμακευτική θεραπεία και αυξάνουν την πιθανότητα εκδήλωσης ενός νέου επεισοδίου ή καρδιακού θανάτου.
Πού βρίσκεται σήμερα επιδημιολογικά η Ελλάδα αναφορικά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα;
Παρά τη συστηματική προσπάθεια που καταβάλλεται τα τελευταία χρόνια από την Πολιτεία και την ιατρική κοινότητα, τα επιδημιολογικά δεδομένα σχετικά με τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραμένουν ανησυχητικά. Αναμφίβολα, η πρόοδος της φαρμακευτικής θεραπείας, η καλύτερη κατανόηση της υποκείμενης παθολογίας των καρδιακών νόσων και η ανάπτυξη νέων πιο αξιόπιστων διαγνωστικών τεχνικών συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Παρόλο αυτά, το θεωρητικό όφελος που παρέχουν τα προαναφερθέντα περιορίζεται από το σύγχρονο τρόπο ζωής, ο οποίος αυξάνει καθοριστικά την επίπτωση των νοσημάτων αυτών.
Covid-19 και καρδιά: Ανησυχίες έχουν προκαλέσει τα δεδομένα μελετών, τόσο για τους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια όσο και τους υπολοίπους ασθενείς με καρδιαγγειακές παθήσεις. Επίσης, παρότι το σύνδρομο Long Covid τεκμηριώθηκε πολύ πρόσφατα στη βιβλιογραφία και τα υπάρχοντα δεδομένα δεν είναι ικανά να οδηγήσουν στην εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, από τις πρώτες μελέτες φαίνεται ότι οι υπερτασικοί ασθενείς διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης του εν λόγω συνδρόμου. Θα θέλαμε τα σχόλιά σας για τα παραπάνω.
Το σύνδρομο του μακρού COVID είναι μια νοσολογική οντότητα, η οποία τεκμηριώθηκε πρόσφατα στη βιβλιογραφία. Δυστυχώς, τα δεδομένα είναι ακόμα ανεπαρκή για να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα. Οι πρώτες μελέτες δείχνουν ότι η υπέρταση σχετίζεται με την εκδήλωση Long COVID, αλλά περαιτέρω έρευνα είναι απαραίτητη για την στοιχειοθέτηση της εν λόγω παρατήρησης. Σίγουρα, πάντως, η καλύτερη λύση την παρούσα στιγμή είναι η σωστή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και η τήρηση των ενδεδειγμένων ορίων.
Ένας από τους κυρίαρχους μύθους στον ελληνικό πληθυσμό αφορά τη θεραπεία της αρτηριακής υπέρτασης μόνον όταν υπάρχουν συμπτώματα. Ποιοι οι κίνδυνοι αυτής της αντίληψης;
Πράγματι, η φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης μόνο όταν ο ασθενής εμφανίσει συμπτώματα αποτελούσε μια διαδεδομένη αντίληψη κατά το παρελθόν. Με τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα, αυτή η άποψη κρίνεται ανεδαφική και επικίνδυνη. Όταν ο ασθενής εκδηλώσει συμπτώματα της αρτηριακής υπέρτασης, όπως κεφαλαλγία, διαταραχές όρασης, διαταραχές στη νεφρική λειτουργία κα, τότε τα όργανα-στόχοι έχουν ήδη ξεκινήσει να βλάπτονται από την αυξημένη αρτηριακή πίεση και έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος. Στόχος μας είναι πια να προλάβουμε τις συγκεκριμένες βλάβες με την έγκαιρη διάγνωση και φαρμακευτική αντιμετώπιση της υπέρτασης.
Από τα ενδιαφέροντα που ακούστηκαν στο φετινό συνέδριο του ΕΛΙΚΑΡ είναι ότι οι ομαδικές θεραπείες (Group-Therapies) θα εισέλθουν και στην καρδιολογία, για την καλύτερη συμμόρφωση. Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό;
Πράγματι, η συμμόρφωση των ασθενών με τις φαρμακευτικές οδηγίες κρίνεται ως μη ικανοποιητική και είναι κάτι που επιδέχεται βελτίωσης. Υπό αυτή τη σκέψη, γίνονται προσπάθειες διαχείρισης αυτού του φαινομένου μέσω διαφόρων μεθόδων. Μια από αυτές τις προσεγγίσεις περιλαμβάνει τις ομαδικές θεραπείες. Οι ομαδικές θεραπείες – Group Therapies είναι μια σύγχρονη τάση της Θεραπευτικής που αποσκοπεί στην καλύτερη συμμόρφωση των ασθενών με τη φαρμακευτική θεραπεία. Τα δεδομένα από μελέτες του εξωτερικού έχουν αποδείξει το όφελος αυτής της τακτικής όταν πραγματοποιείται από εξειδικευμένους εκπαιδευτές. Παρόλο την έλλειψη τεχνογνωσίας αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, θεωρώ ότι τα επόμενα χρόνια θα αποτελέσει όπλο στην θεραπευτική φαρέτρα του Έλληνα Καρδιολόγου για τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Πώς εκφράζεται η καινοτομία στη σύγχρονη καρδιολογία;
Η Καρδιολογία είναι ένας κλάδος της Ιατρικής, η οποία είναι σε άμεση συνάρτηση με την πρόοδο της τεχνολογίας. Τις τελευταίες δεκαετίες, η εξέλιξη της Βιοτεχνολογίας και της Βιοϊατρικής μας έχει εξοπλίσει με πολύτιμα τεχνολογικά μέσα, που χρησιμοποιούνται τόσο για διαγνωστικούς όσο και για θεραπευτικούς λόγους. Ενδεικτικά, αναφέρω τα σύγχρονα stents και τις διακαθετηριακά τοποθετούμενες βιοπροσθετικές βαλβίδες, τα οποία έχουν συμβάλλει στην αντιμετώπιση εκατομμυρίων ασθενών παγκοσμίως. Παράλληλα, οι σύγχρονες τεχνικές υπερηχογραφήματος και μαγνητικής τομογραφίας καρδιάς μας δίνουν τη δυνατότητα της βελτιωμένης διαγνωστικής προσπέλασης των καρδιαγγειακών ασθενών.
Ποιοι οι στόχοι του ΕΛΙΚΑΡ για την επόμενη διετία;
Επέκταση των προγραμμάτων της πρωτογενούς πρόληψης στα ΚΑΠΗ και αθλητικούς συλλόγους. Επέκταση του προγράμματος “Οδός Καρδιάς” σε Δήμους της χώρας. Συνέχιση των πολύ επιτυχημένων webinar που αφορούν την ενημέρωση του κοινού για καρδιαγγειακά νοσήματα.