Η μελέτη του Νευρικού Συστήματος (ΝΣ) [εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός, νεύρα] του ανθρώπου ανάγεται στους προϊστορικούς χρόνους και κυρίως στους ιστορικούς χρόνους της αρχαίας Ελλάδας, με κύριο εκπρόσωπο τον Ιπποκράτη.
Η συστηματική ακαδημαϊκή σπουδή του όμως εμφανίζεται αιώνες αργότερα, στην Αναγέννηση, με την εμπεριστατωμένη μελέτη της ανατομίας και της παθολογίας του εγκεφάλου και των αγγείων του. Ο Thomas Willis (1664) έθεσε τα θεμέλια της έρευνας και της κλινικής προσέγγισης του ΝΣ και έδωσε την ελληνική ονομασία Νευρολογία (Neurologia) –επιστήμη των νεύρων– στην επιστήμη έρευνας και αντιμετώπισης της λειτουργίας και παθολογίας του ΝΣ. Ο μεγάλος πατέρας της Νευρολογίας είναι ο Jean Martin Scharcot, τον 19ο αιώνα.
Στην Ελλάδα, μετά την ίδρυση του Πανεπιστημίου της Αθήνας, το 1834, δημιουργείται και λειτουργεί αποκλειστικά και μόνο για νευροψυχιατρικές παθήσεις από το 1905 το Αιγινήτειο Νοσοκομείο. Πρόκειται για χρόνιες ανίατες παθήσεις χωρίς φαρμακευτικό ή χειρουργικό τρόπο αντιμετώπισης.
Η πρώτη νευρολογική κλινική σε γενικό νοσοκομείο της χώρας έγινε στις αρχές του 20ού αιώνα στο μεγαλύτερο νοσοκομείο της χώρας, στον Ευαγγελισμό. Οι πόλεμοι που ακολούθησαν, με τον μεγάλο αριθμό τραυματιών που νοσήλευσε ο Ευαγγελισμός, απέδειξαν περίτρανα την απόλυτη ανάγκη ύπαρξης νευρολογικού τμήματος στο γενικό νοσοκομείο.
Η ανάγκη ύπαρξης ενδονοσοκομειακών νευρολογικών τμημάτων τη σημερινή εποχή
Η εξέλιξη της επιστήμης και η ανακάλυψη θεραπειών –φαρμακευτικών, παρεμβατικών και χειρουργικών– έχει οδηγήσει τη Νευρολογία, από έναν διαγνωστικό και συμβουλευτικό ρόλο που είχε παλαιότερα, σε ειδικότητα με πολλά πρόσωπα. Τόσο η ύπαρξή της στην πρώτη γραμμή του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών ενός νοσοκομείου –αφού καλείται να διαγνώσει και να αντιμετωπίσει άμεσα επείγουσες καταστάσεις όπως αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, επιληπτική κρίση, πολυρριζονευρίτιδα, μυασθενική κρίση, εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα κ.ά.– όσο και το γεγονός ότι αποτελεί ειδικότητα παρακολούθησης και αντιμετώπισης χρόνιων νευρολογικών καταστάσεων όπως νόσος Parkinson, πολλαπλή σκλήρυνση, επιληψία, κεφαλαλγία, άνοια, διαταραχές ύπνου κ.ά., καθιστούν τη συγκεκριμένη ειδικότητα απαραίτητη για ένα νοσοκομείο. Επιπλέον, η ειδικότητα του νευρολόγου έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα και για άλλες ειδικότητες (Παθολογία, Καρδιολογία, Ογκολογία, Ωτορινολαρυγγολογία, Γαστρεντερολογία, Ενδοκρινολογία, Οφθαλμολογία κ.λπ).
Για την αντιμετώπιση των αναγκών αυτής της πολυσχιδούς ειδικότητας απαιτείται όχι ένα άτομο-νευρολόγος αλλά ομάδα νευρολόγων με εξειδίκευση σε παθήσεις του ΝΣ.
Νευρολογικό Τμήμα σε ιδιωτικό νοσοκομείο
Τα υπάρχοντα ιδιωτικά νοσοκομεία διαθέτουν είτε μεμονωμένους νευρολόγους με γνώση Γενικής Νευρολογίας είτε μεμονωμένους εξειδικευμένους νευρολόγους σε έναν τομέα (π.χ. Νευροφυσιολογία, επιληψία, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κ.λπ.), χωρίς να υπάρχει η λειτουργία της ομαδικής παρέμβασης με ανθρωποκεντρικό σκοπό (τον ασθενή). Το αποτέλεσμα είναι μια πολυφωνία που δεν προσφέρει άμεση και ορθή λύση των παθολογικών καταστάσεων.
Η ύπαρξη ομάδας έμπειρων νευρολόγων με εξειδικευμένες σύγχρονες γνώσεις και κλινική εμπειρία στα νευρολογικά νοσήματα, οξέα και χρόνια, είτε θεραπευόμενα είτε ανίατα, είναι απαραίτητη στο σύγχρονο γενικό νοσοκομείο, δημόσιο ή ιδιωτικό, για την κάλυψη των αναγκών τόσο των άλλων ειδικοτήτων όσο και των άμεσων νευρολογικών προβλημάτων.
Αυτό έχει καθιερωθεί στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών από το 2013 και λειτουργεί με επιτυχία αρμονικά, τόσο μεταξύ των νευρολόγων όσο και με τις άλλες ειδικότητες.
Ποια είναι η δομή και το έργο του Νευρολογικού Τμήματος του νοσοκομείου
Το 2013, δημιουργήθηκε στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών το Νευρολογικό Τμήμα, αποτελούμενο από έξι ειδικούς νευρολόγους, έναν νευροψυχολόγο, έναν λογοθεραπευτή υπό την καθοδήγηση, διεύθυνση και υπευθυνότητα της Δρος Κλημεντίνης Ε. Καραγεωργίου.
Όλοι οι νευρολόγοι έχουν εξειδικευθεί στο ΓΝΑ Γ. Γεννηματάς, στην επείγουσα Νευρολογία της πρώτης γραμμής σε ΤΕΠ, ΜΕΘ, Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων (ΑΕΕ).
Το έργο του Νευρολογικού Τμήματος είναι αφενός κλινικό, αφετέρου ερευνητικό.
Α. Κλινικό έργο
Α1 – Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ)
Καθημερινή παρουσία νευρολόγου εξειδικευμένου στην
Επείγουσα Νευρολογία στα ΤΕΠ, για την άμεση διάγνωση και αντιμετώπιση περιπτώσεων που προσέρχονται με:
α) αμιγώς νευρολογικό πρόβλημα με/ή χωρίς ανάγκη νοσηλείας
β) παθολογικών, καρδιολογικών, χειρουργικών ασθενών με συμπτώματα νευρολογικά ή άμεση ανάγκη χειρουργείου
γ) λειτουργία Μονάδας Επείγουσας Αντιμετώπισης Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων.
Ο νευρολόγος είναι ο υπεύθυνος για την άμεση εκτίμηση και διεκπεραίωση του ασθενούς αυτού. Στην περίπτωση αυτή ενεργοποιεί κωδικό ΑΕΕ, συντονίζει την ομάδα ΑΕΕ που αποτελείται από τους επαγγελματίες υγείας των ασθενοφόρων, νοσηλευτική ομάδα του ΤΕΠ, ιατρούς, τεχνολόγους, νοσηλευτές μονάδας νευροαπεικόνισης (CT, MRA, MRI), επεμβατικούς ακτινολόγους, νοσηλευτές αγγειογράφου, προσωπικό Μονάδας Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) για άμεση εργαστηριακή επιβεβαίωση,
θεραπευτική αντιμετώπιση με θρομβόλυση ή/και θρομβεκτομή, σύμφωνα με την απεικονιστική διάγνωση.
Α2 – Καθημερινή λειτουργία τακτικών εξωτερικών ιατρείων
Αφορά τη λειτουργία των τακτικών εξωτερικών ιατρείων για ασθενείς εξωτερικούς με χρόνια ή οξέα προβλήματα νευρολογικά.
Α3 – Λειτουργία ειδικών νευρολογικών εξωτερικών ιατρείων
Αφορά τη λειτουργία ειδικών ιατρείων για νόσο Parkinson και εξωπυραμιδικές διαταραχές, πολλαπλή σκλήρυνση και αυτοάνοσα νευρολογικά νοσήματα, κεφαλαλγία, διαταραχές μνήμης και άνοια, επιληψία, σπαστικότητα, νευροψυχολογική διερεύνηση, διάγνωση διαταραχών λόγου και λογοθεραπείας.
Α4 – Λειτουργία κλινικής νοσηλείας
Η νοσηλεία μακράς διάρκειας νευρολογικών ασθενών γίνεται στα Τμήματα Νοσηλείας του νοσοκομείου μας με καθημερινή παρακολούθηση νευρολογική και –όπου απαιτείται– και συμμετοχή και άλλων ειδικοτήτων (follow up).
Λειτουργεί ημερήσια νοσηλεία νευρολογικών ασθενών (Day Clinic) για εργαστηριακή διερεύνηση ή περιοδική θεραπευτική αντιμετώπιση.
Α5 – Λειτουργία αρχείου ιστορικών νευρολογικών ασθενών
Στο Νευρολογικό Τμήμα διατηρείται αρχείο των ιστορικών των ασθενών τόσο του ιατρείου όσο και των νοσηλειών.
Β. Ερευνητικό έργο
Το Νευρολογικό Τμήμα συμμετέχει σε διεθνή και εθνικά προγράμματα μελετών με νεοεμφανιζόμενα φαρμακευτικά προϊόντα, τηρώντας όλες τις αναγκαίες προϋποθέσεις των μελετών.
Από το 2013 μέχρι σήμερα, έχουν γίνει 25 μελέτες φάσης ΙΙ και ΙΙΙ σε διάφορα νοσήματα όπως κεφαλαλγία, πολλαπλή σκλήρυνση, νόσος Parkinson.
Στα ερευνητικά προγράμματα, με την εποπτεία και υπευθυνότητα της κύριας ερευνήτριας (Primary Investigator) Δρος Κλημεντίνης Ε. Καραγεωργίου, συμμετέχουν οι νευρολόγοι Α. Αθανασούλη, Ν. Ανδρονάς, Ε. Γιαννούλη, Θ. Καλαμάτας, Α. Καργάδου, Β. Κυρίμη, Β. Σάκκου.
Για την απρόσκοπτη λειτουργία των ερευνητικών προγραμμάτων είναι υπεύθυνη SubInvestigator η Α. Αθανασούλη, με βοηθό τη νευρολόγο Β. Κυρίμη.
Η εργαστηριακή διερεύνηση των ασθενών που συμμετέχουν στις μελέτες γίνεται στα αντίστοιχα εργαστήρια του νοσοκομείου μας:
- Τμήμα Νευροφυσιολογίας
- Τμήμα Νευροαπεικόνισης
- Τμήμα Επεμβατικής Ψηφιακής Αγγειογραφίας
- Τμήμα Ηχοκαρδιολογίας
- Τμήμα Καρδιάς Αγγείων
- Τμήμα Γενικών Υπερήχων
Στο ερευνητικό έργο του τμήματος, πλην των μελετών νέων φαρμάκων, γίνονται και μελέτες φάσης ΙΙΙ σε νοσήματα όπως:
Α) Νόσος Parkinson, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Αφορά την ανάλυση της βάδισης των ασθενών με εφαρμογή αισθητήρων ηλεκτρονίων (PD monitor), καθώς και καταγραφή της βάδισης των ασθενών. Η ανάλυση γίνεται στο Ερευνητικό Εργαστήριο του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Υποερευνητές στη μελέτη αυτή είναι οι νευρολόγοι Β. Σάκκου, Ν. Ανδρονάς και ο λογοθεραπευτής Κ. Παπανικολάου.
Έχουν εφαρμοσθεί συσκευές PD Monitor σε 58 ασθενείς (45 ασθενείς με νόσο Parkinson και 13 με Παρκινσιονικό Σύνδρομο). Επίσης, έχουν εφαρμοσθεί σε βαριές μορφές 15 αντλίες απομορφίνης (ApoGo), 25 πέννες απομορφίνης και 7 αντλίες Duodopa χορήγησης ντοπαμίνης.
Β) Νοσήματα Κινητικού Νευρώνα όπου εφαρμόζεται αυτόλογη μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων σε ασθενείς με προσβολή του Κεντρικού και Περιφερικού Κινητικού Νεύρων.
Για την περίοδο 2013-2021 έχουν γίνει συνολικά λήψεις σε 75 ασθενείς και ακολούθησαν 88 εγχύσεις. Σε 13 ασθενείς έγιναν περισσότερες της μίας συνεδρίες έγχυσης βλαστοκυττάρων. Οι ασθενείς αυτοί είχαν παράταση της λειτουργικής του ικανότητας μεγαλύτερη από αυτούς που δεν υποβλήθηκαν σε μεταμόσχευση.
Προσωπικό Νευρολογικού Τμήματος του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών
Το Νευρολογικό Τμήμα αποτελείται από 11 νευρολόγους, εκ των οποίων οι οκτώ καλύπτουν τα ΤΕΠ και τις εφημερίες στην κλινική νοσηλευομένων, ένα άτομο καλύπτει το Ιατρικό Κέντρο Ψυχικού, ένα άτομο καλύπτει το Ιατρικό Κέντρο Περιστερίου και ένα άτομο το Ιατρικό Κέντρο Παλαιού Φαλήρου. Το τμήμα πλαισιώνεται από μία νευροψυχολόγο και έναν λογοθεραπευτή.
Πιο αναλυτικά, το ανθρώπινο δυναμικό του τμήματος είναι το εξής:
Γραμματειακή υποστήριξη Νευρολογικού Τμήματος
Αγγελική Πανταζή. Υπεύθυνη τήρησης διαδικασιών τμήματος. Σπουδές: Απόφοιτη Τμήματος Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων ΑΤΕΙ Πατρών. Μεταπτυχιακό: Ανάπτυξη Marketing και Επιχειρησιακών δράσεων μέσω Internet και Social Media (ΕΚΠΑ). Ανάπτυξη Βασικών Εργασιακών Ικανοτήτων και Ψυχολογίας Εμπορίου (ΕΚΠΑ)
Αθηνά Τσιγκουράκου. Υπεύθυνη τήρησης διαδικασιών του Ερευνητικού Εργαστηρίου Μελετών του Νευρολογικού Τμήματος. Σπουδές: Απόφοιτη ΑΤΕΙ Διοίκησης Τουριστικών Γραφείων. Σεμινάριο: Ειδικός Ελεγκτής Ποιότητας (ISO)
Αναστασία Τρόλλα. Υπεύθυνη τηλεφωνικής επικοινωνίας και προγραμματισμού επισκέψεων ασθενών στο εξωτερικό ιατρείο. Σπουδές: ΙΕΚ Ξυνή, Σχολή Παραϊατρικών Επαγγελμάτων.
Νευροψυχολόγος
Κωνσταντίνα Συκαρά
Απόφοιτη Σχολής Ψυχολογίας ΕΚΠΑ
ΦΠΨ Πρόγραμμα Ψυχολογίας. Μεταπτυχιακό στα Πανεπιστήμια: Kings College London. UCSF California Fellowship σε memory and aging center.
Λογοθεραπευτής
Κωνσταντίνος Παπανικολάου
Απόφοιτος Σχολής Λογοθεραπείας Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεταπτυχιακό: Νευροαποκατάστασης στο Πανεπιστήμιο Λάρισας.
Νευρολόγοι
Κλημεντίνη Καραγεωργίου. Ειδική Νευρολόγος. Απόφοιτη ΕΚΠΑ. Διευθύντρια Νευρολογικού Τμήματος Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Διευθύντρια Νευρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, τέως Διευθύντρια Νευρολογικής Κλινικής ΓΝΑ Γ. Γεννηματάς. Εξειδικευμένη στην Ηλεκτροεγκεφαλογραφία, Πολλαπλή Σκλήρυνση, Κεφαλαλγία, Επιληψία, Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια, Διαταραχή Μνήμης και Άνοιας, Εξωπυραμιδικές Διαταραχές.
Ασημίνα Αθανασούλη. Απόφοιτη ΕΚΠΑ, εξειδίκευση στο ΓΝΑ Γ. Γεννηματάς στην επείγουσα Νευρολογία και ΑΕΕ. Υπεύθυνη Subinvestigor του Ερευνητικού Εργαστηρίου Μελετών του Νευρολογικού Τμήματος.
Τρύφωνας Αλεξόπουλος. Ειδικός Νευροφυσιολόγος. Υπεύθυνος Τμήματος Νευροφυσιολογίας. Εξειδικευμένος στο Ηλεκτρομυογράφημα, το Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα και στα Προκλητά Δυναμικά.
Νίκος Ανδρονάς. Ειδικός Νευρολόγος με εξειδίκευση στις Διαταραχές Μνήμης, Νευροψυχιατρικές Διαταραχές, Άνοια, με πιστοποίηση από την Alzheimer International (ADI).
Ερμιόνη Γιαννούλη. Ειδικός Νευρολόγος με εξειδίκευση στα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια στο ΓΝΑ Γ. Γεννηματάς, υπεύθυνη για το Τμήμα Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων στην κλινική. Master Νευροανοσολογίας από το Πανεπιστήμιο Βαρκελώνης. Μέλος Δ.Σ. Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας.
Θεμιστοκλής Καλαμάτας. Ειδικός Νευρολόγος. Απόφοιτος ΕΚΠΑ. Εξειδικευμένος στην Κεφαλαλγία, μέλος Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας, μετέχει στο ερευνητικό πρόγραμμα των βλαστοκυττάρων.
Αλτάνη Καργάδου. Ειδική Νευρολόγος, εκπόνηση διατριβής με θέμα τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια. Υπότροφος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας. Εξειδίκευση στην Πολλαπλή Σκλήρυνση.
Βασιλική Κυρίμη. Ειδική Νευρολόγος, εξειδικευμένη σε ερευνητικές κλινικές μελέτες Νευρολογίας. Subinvestigator στο ερευνητικό εργαστήριο μελετών του Νευρολογικού Τμήματος.
Μιχάλης Κοσμίδης. Ειδικός Νευρολόγος, Διδάκτωρ ΕΚΠΑ 2016. Εξειδικευμένος στην Εργαστηριακή Νευροανασολογία. Υπεύθυνος Εργαστηρίου Νευροανασολογίας Βιοψιών Μυών, Νεύρου, Δέρματος, Ηλεκτρομυογράφημα και Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα. Επιστημονικός Υπεύθυνος Νευρολόγος Ιατρικού Κέντρου Περιστερίου.
Γιώργος Ματίκας. Ειδικός Νευρολόγος. Απόφοιτος Πανεπιστημίου Βελιγραδίου. Μεταπτυχιακή εκπαίδευση στα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Αλεξανδρούπολης. Υπεύθυνος Νευρολόγος Ιατρικού Κέντρου Ψυχικού.
Βασιλική Σάκκου. Ειδική Νευρολόγος. Απόφοιτη Πανεπιστημίου Λειψίας. Εξειδικευμένη στη νόσο Parkinson και εξωπυραμιδικές παθήσεις. Υπεύθυνη συντονίστρια για τη χορήγηση θρομβολυτικής αγωγής σε ασθενείς με Ισχαιμικό ΑΕΕ (SITS-MOST) στο ΓΝΑ Γ. Γεννηματάς και Νευρολογικού Τμήματος Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.
Ηλίας Τριαντάφυλλος. Ειδικός Νευρολόγος. Απόφοιτος ΕΚΠΑ. Εξειδικευμένος στην αντιμετώπιση αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.
Γαρυφαλλιά Εμμανουήλ. Ειδική Νευρολόγος. Απόφοιτη ΕΚΠΑ. Εξειδικευμένη στην αντιμετώπιση ΑΕΕ.
Στα ερευνητικά προγράμματα οι νευρολόγοι Ασημίνα Αθανασούλη, Νίκος Ανδρονάς, Ερμιόνη Γιαννούλη, Θεμιστοκλής Καλαμάτας, Κλημεντίνη Καραγεωργίου, Αλτάνη Καργάδου, Βασιλική Κυρίμη, Βασιλική Σάκκου.
Η εργαστηριακή διερεύνηση των ασθενών γίνεται στα αντίστοιχα εργαστήρια του νοσοκομείου μας (Νευροαπεικόνιση, MRI,CT), Αγγειογραφία, Υπερηχογράφημα Αγγείων-Καρδιάς-Εγκεφάλου-Αδένων, Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, Ηλεκτρομυογράφημα.
Παράλληλα, το Νευρολογικό Τμήμα προωθεί πρόγραμμα χρήσης εξειδικευμένου λογισμικού πλατφόρμας VIZ.AI για το Ισχαιμικό ΑΕΕ, με στόχο την άμεση διακίνηση ασθενών με ΑΕΕ και αντιμετώπιση από όλες τις ιατρικές μονάδες του Ομίλου Ιατρικού Κέντρου.
Τέλος, το Νευρολογικό Τμήμα του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών συνεργάζεται άμεσα με το Νευρολογικό Ινστιτούτο Αθηνών σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα για άνοια και διαταραχές μνήμης και ύπνου.